Nefy ve isbat ne demektir?

Genel olarak "mahv ve isbât" olarak da kullanılır.
O takdirde anlamı bir şeyin izi kalmayacak derecede ortadan kalkması, sonra yeniden var olması, demektir.
Allah'ın yüksek derecedeki kullarını kendi katına çekip onların nefslerini nefy ve mahv (yok) etmesi ve onları kendi katında var etmesi (isbat)'dır. Özel olarak Nakşbendiyye tarikatında "tevhid zikri"ne verilen addır.
Tevhid zikrinin "lâ ilâhe" kısmı nefy, "illallah" kısmı ise isbattır.
Nefy ve isbat zikri letaifin çalışmaya başlayarak sadrın genişlemesinden sonra telkin edilen zikir şeklidir.
Dil damağa yapıştırılıp nefes tutularak yapılan bu zikir şeklinde salik, "la ilahe" nefy kısmında gözünden bütün fanî varlıkların silindiğini düşünür ve gönlünde sadece Allah sevgi ve zikrinin kalması için "illallah" isbatı ile darb edasıyla kalb bölgesine doğru yoğunlaşır.
Zikrin yapılış tarzını şeyh ve halîfeleri tarif ederler.
Bizim burada cevap olarak söyleyeceğimiz bu zikrin insanda meydana getireceği teksif ve gönülden çıkaracağı mâsiva duygusudur.


 

Prof.Dr. H.Kamil YILMAZ, "İslam Tasavvufu", Altınoluk, İstanbul 1996